بررسی و تحلیل ویژگی‌های ساختاری و تزئینی و کارکرد قلعه شهید شهرستان نرماشیر

شهرستان نرماشیر در مسیر راه‌های ارتباطی واقع است که مرکز و غرب ایران را به جنوب‌شرق، سواحل دریای عمان و هرمز پیوند می‌داد. در این شهرستان، علاوه بر محوطه‌ها و آثار دوران اسلامی مانند برجها، کاروانسرا و یک تپه، قلاع با کارکرد نظامی- دفاعی و اربابی- مسکونی ساخته شده است. قلعه شهید یکی از این قلاع نرماشیر است. پرسش اینست که ویژگی‌های معماری و تزئینی قلعه شهید چیست و تحت تأثیر چه عواملی قرار گرفته است؟ همچنین کارکرد بنا چه بوده است؟ روش گردآوری داده‌ها «میدانی و کتابخانه‌ای» و روش پژوهش «توصیفی‌ـ تحلیلی» است. قلعه کارکرد اربابی- مسکونی داشته و در مواقع ناامنی کارکرد دفاعی- نظامی نیز می‌یافته است. این بنا با مصالح بوم‌آورد خشت و بطور مستقیم روی سطح زمین ساخته شده است. اتاقهای قلعه سقف تاقدار، طاقچه و بخاری دیواری دارند. ایجاد پنجره با کادرهای چندگانه در قسمت فوقانی، سنت تزئینی رایج در فضاهای معماری قلاع نرماشیر بشمار می‌آید. برجهای قلعه با پلان مدور و فرم استوانه‌ای ایجاد شده و در سطح بیرونی آنها تزئینات هندسی دیده می‌شود. این نوع فرم و تزئینات به‌عنوان الگوهای معماری و تزئینی بوده که در سایر برجها و مناره‌ها در نرماشیر و دیگر نقاط ایران از دورة سلجوقی رایج بوده است.